Met haar koffertje vol Joodse spulletjes bezoekt Michèle al jarenlang scholen om gastlessen te geven over het Jodendom en Israël. Hoe is het om gastlessen te geven? Waar krijg je mee te maken? Waar komt die liefde voor het joodse volk vandaan? Dat lees je hieronder!
Hoe komt het dat je wat met Israël en het Jodendom hebt?
Vanaf kinds af aan had ik er al wat mee. Mijn ouders waren allebei Amsterdammers en die zijn opgegroeid in een tijd dat 10% van Amsterdam Joods was. Maar ondanks dat kan ik nou niet zeggen dat ik bewust vanuit huis liefde voor het Joodse volk heb meegekregen.
Op de middelbare school ben ik erover gaan lezen en maakt ik weleens werkstukjes. Ik heb een aangetrouwde Joodse oma, dus zo kwam ik ook met het Jodendom in aanraking. Ik ontmoette daar een andere wereld die ik heel interessant vond.
Toen ik ongeveer 23 was, heb ik met de NCRV een reisje gemaakt naar Israël. Later hebben mijn man en ik onze huwelijksreis daar gedaan en heb ik het land met vriendinnen bezocht. Mijn man en ik hebben na jaren nog een tweede huwelijksreis gedaan naar Israël. Met backpacks en al liftend. Toen merkten we allebei dat we door God werden aangesproken over dit land en over de Joden. We hadden allebei het idee dat God met ons iets wilde met dit land. We hebben misschien een nieuwe liefde opgevat ervoor.
Eenmaal thuis dachten we dat het goed was om ons er meer op te oriënteren. Hoewel er genoeg werk in Israël is, is een visum krijgen lastig. Bovendien hadden we toen drie kinderen, wat de keuze ook lastig maakte. Uiteindelijk hebben we toch besloten om naar Israël te gaan. Daar zijn we gaan werken voor een Christelijke organisatie. Het was best een aparte situatie, want normaal gesproken vliegen de kinderen uit, maar nu vlogen de ouders uit.
Hoe heb je jouw kennis over het Jodendom en Israël opgedaan?
Vooral door in de praktijk bezig te zijn en in contact te komen met Joden zelf. Ik kan mij nog herinneren dat we in contact waren met een Joods iemand die we vervolgens zouden ontmoeten. Toen we bij hem de auto instapte, was het eerste wat ik deed mijn hand uitsteken. Ik zag die persoon aarzelen, en toen dacht ik “oh, dat heb ik toch 20.000 keer gelezen”. (In het Jodendom is het vaak gebruikelijk dat mannen en vrouwen geen fysiek contact met elkaar hebben als het geen familie/echtgenoot is. Dus ook geen handen schudden.) En nou in de praktijk zie ik dus dat ik denk “ik wist het wel, maar ook weer niet”. Je moet dus echt leren om te gaan met verschillende groeperingen.
Toch hebben Joden wel een brede blik en snappen ze vaak wel dat jij het niet snapt. Ze hebben als minderheid vaak in andere culturen geleefd waar de beheersende cultuur hen niet begreep. Dus dat gevoel van miscommunicatie en elkaar niet begrijpen, dat kennen zij best wel goed.
Wat heb je geleerd van het Jodendom?
Ik denk dat ik zelf enorm erdoor ben veranderd. Ik ben veel meer ontspannen in het leven gaan staan. Veel meer in het moment zelf. Wat er morgen gebeurd, ach, dat is morgen. Ik denk dat ik het leven veel meer vanaf een afstandje bekijk en mij minder druk maak dan vroeger.
Ik heb ook met Holocaustoverlevenden gewerkt, dus dan krijg je een hele andere invloed van de manier waarop je tegen het leven aankijkt. Als iemands hele familie is vermoord, wat moet ik dan met mijn leven? Waar is God? Dat zijn allemaal hele diepe vragen, daar heb ik ontzettend veel van geleerd. Dat je waarde als mens niet bepaald wordt door wat je wel of niet doet, je leeftijd of achtergrond, maar dat het leven daar bovenuit stijgt. In het Jodendom hebben ze heel veel nagedacht over het leven of over de Almachtige. Voor mijn gevoel veel dieper dan in het Christendom. Het is een zekere mildheid die ik bij die ouderen heb gezien, die ik zo waardevol heb gevonden. Ik dacht: “zo wil ik leven, zo wil ik ook oud worden”.”
Hoe heeft dat je geloof als Christen beïnvloedt?
In het Jodendom zijn ze meer bezig met het zegenen van de Almachtige. Je wordt als het ware van je eigen situatie afgetrokken en naar hogere sferen getrokken. Een hele andere focus dan dat je de hogere sfeer naar jou toetrekt. De eerbied en het ontzag heeft wel indruk gemaakt en dat heeft zeker mijn geloof ook veranderd.
In het Jodendom denken ze ook meer in groepen. Je maakt deel uit van een groep. Ik was mij daar ook heel erg van bewust in Israël. Wij hebben ons altijd beseft dat we een slecht visitekaartje hebben als Christenen. We hebben eeuwenlange vervolging (van Joden) achter de rug. Dus daar ben ik deel van, daar kan ik me niet uit losmaken, dus wij hebben onze taak altijd gezien als ‘puim ruimen’. Dat heeft mij ook volledig genezen van elke poging om spectaculaire dingen te moeten neerzetten. Om te imponeren naar God of andere mensen toe.
In Israël ben je met zulke essentiële dingen bezig. Het gaat om leven en dood, het zijn bommen en granaten. Het gaat niet meer over wat voor kleur coltrui je aan hebt. In Nederland zijn we meer bezig met de details. Er zijn hier veel mensen eenzaam, maar we zijn wel rijk.
Waarom ben je gastlessen gaan geven?
Ik vind het ontzettend belangrijk. En hoe jonger je begint, hoe beter het is. Het antisemitisme maakt ineens een enorme vlucht. En onbekend maakt onbemind. Kinderen zien niet zoveel Joodse kinderen meer om zich heen helaas. Bovendien denk ik in de toekomst nog minder.
Er worden allerlei lesplannen ontwikkeld, die op zich helemaal goed zijn. Maar het belangrijkste is dat je met zo’n gastles een kind kan raken in zijn hart, ondanks die Powerpoints en Judaica spulletjes. Dat er toch een dieper besef komt. Het is natuurlijk leuk om even op die Sjofar te blazen, maar wat is uiteindelijk de plaats van Gods volk?
Kennis is een belangrijke basis. Door gebrek aan kennis gaat een volk verloren. Dat geld zowel voor volwassenen als kinderen.
Is het ook wel eens moeilijk om les te geven over het Jodendom?
Het verschilt een beetje per aanvraag. Soms heb je een klas voor je waarbij je denkt: “Nou ben benieuwd”.
Ik was eens op een school waar ik de tafel klaarzette voor de gastles. Toen kwam er een kindje binnen rennen om een appeltje te pakken, die riep: “Ja, de Joden hebben toch allang afgedaan!”
Toen dacht ik, dat is een hele behulpzame opmerking voor mij. Want als dat kind het zegt, zeggen de ouders het blijkbaar ook. En misschien heerst het in de school ook wel. Dat kind zegt niet voor niets zoiets. Dat maakte mij meer alert rondom de les. Je houdt altijd rekening met de verschillende typen scholen.
Een ander voorbeeld is dat ik een gastles had gegeven op een school tijdens een projectweek. En jaren later kreeg ik van die directeur een mailtje. Hij vertelde dat hij door die lessen zo was geraakt, dat hij is gaan zoeken naar de plaats van het Joodse volk in het heilsplan, en dat hij daar heel anders over is gaan denken als de directeur van die school. Dat was een effect van jaren erna, je weet dus niet altijd wat voor zaadje je plant.
Wat motiveert je om gastlessen te geven?
Het belang van Joden in Gods heilsplan en het Jodendom in het algemeen. Onbekend maakt onbemind. En natuurlijk ook omdat het heel leuk is om weer in een school te zijn. Ik heb voor de klas gestaan, dus het is ook wel weer jouw bekende, oude vak. Het lesgeven zit er toch in.
Wat voor tips wil je mensen die gastlessen willen geven voor tips meegeven?
Loop een paar keer mee met iemand die gastlessen geeft, dan krijg je een idee van wat het inhoudt. Maar zoek ook je eigen weg daarin. Het is belangrijk om genoeg basisinformatie over het Jodendom en Israël te hebben. Anders kan je geen vragen beantwoorden. Liefde voor kinderen is ook belangrijk. En vraag je zelf gerust af of gastlessen geven bij je past. Niet iedereen stapt gelijk een klas van 25 kinderen is. ‘The floor is yours‘, dus dat moet je wel een beetje liggen.
Ik heb het altijd heel leuk gevonden. De afwisseling is bijvoorbeeld heel leuk, je ziet verschillende typen scholen en leerkrachten. Over het algemeen heb ik geen nare ervaringen gehad. Sommige dingen liggen gevoelig. Als je bijvoorbeeld een kind van een andere cultuur in de klas hebt, laat ik hem of haar niet zomaar een gebedsmantel om doen. Dan vind ik dat het kind eerst maar toestemming van de ouders moet hebben. Ik wil niet dat als ik weg ben, de school er gedoe van krijgt.
Het is belangrijk dat je de klas in goede orde achterlaat. Dat het niet zo is dat de kinderen in de gordijnen hangen en dat je denkt: “Nou ik heb mijn taak gedaan, ze zijn nu wel wild en springen uit de stoelen, maar ik ga toch weg met mijn koffertje”. Dat vind ik geen goed visitekaartje. Je moet niet zorgen dat je de kinderen erna niet meer aan het rekenen krijgt. Ik wil wel dat er een zekere rust en orde is, zodat de leerkracht het daarna gelijk, zonder problemen kan overnemen. Je komt niet alleen voor jouw hobby, maar je mag je best aanpassen aan de school. Als gastlesgever ben je immers wel te gast.