Een verjaardag is altijd een groot feest. Je kijkt er soms al maanden naar uit. Ook Joodse mensen vieren hun verjaardag. Dat kan er vrolijk aan toe gaan. Maar als Joodse jongens dertien jaar worden, is het helemaal groot feest. Vanaf dat moment zijn ze namelijk volwassen.
Mogen zij dan rijles nemen, of gaan stemmen? Nee, daar moeten ook zij nog even op wachten. Vanaf hun dertiende jaar zijn ze volwassen voor het geloof. Joodse mensen vinden dat jongens dan oud genoeg zijn om zelf het verschil tussen goed en kwaad te weten. Ze zijn dan verantwoordelijk genoeg om zich te houden aan de geboden uit de Bijbel.
In de Bijbel staan, zoals je weet, veel opdrachten: wat mag wel en wat mag niet. Natuurlijk moeten Joodse jongens zich daar ook aan houden als ze nog geen dertien jaar zijn! Maar vanaf hun dertiende zijn ze zelf verantwoordelijk voor hun gedrag. Een jongen die dertien jaar is geworden, noemen ze een bar-mitswa. Dat betekent zoon (bar) van het gebod (mitswa).
Als een jongen dertien is geworden, wachten ze met het feestvieren tot de sjabbat die op de verjaardag volgt. Op deze dag wordt de bar-mitswa in de synagoge naar voren geroepen. Hij mag dan een stukje uit de Thora, de eerste vijf boeken van de Bijbel, voorlezen. Dat valt niet altijd mee. De Thora is namelijk geschreven in het Hebreeuws. Daarom oefent hij al lang van tevoren het stukje dat hij die dag gaat voorlezen. Voor en na het lezen van de Thora worden er gebeden opgezegd. Die moet de bar-mitswa dus ook leren. Tot slot houdt hij een soort preek, waarin hij vertelt wat hij de afgelopen tijd geleerd heeft.
Tijdens de bar-mitswaviering wordt de jongen gezegend met de woorden:
Dat G’d je zal maken als Efraïm en Manasse,
De Eeuwige zal je zegenen en behoeden.
De Eeuwige zal je Zijn stralend gelaat toewenden en je genadig zijn.
De Eeuwige zal Zijn blik op je richten en vrede voor je stichten.
Vanaf nu telt de jongen in de synagoge mee als volwassen man. Als er minimaal tien mannen in de synagoge aanwezig zijn, mag er uit de Thora worden gelezen en kunnen er speciale gebeden worden opgezegd. Zo’n groep van tien mannen wordt een minjan genoemd.
En de meisjes? Die zijn met 12 jaar al volwassen. Een jaartje eerder dus. Natuurlijk heten zij dan geen bar-mitswa. Nee, zij worden bat-mitzwa genoemd, want bat betekent dochter.
Ook de bat-mitswa viert haar verjaardag in de synagoge. Anders dan bij de jongens leest zij niet voor uit de Thora. Haar leraar houdt die dag een speciale preek waarin hij vertelt over wat het meisje de afgelopen tijd geleerd heeft tijdens de Joodse les. Ook vertelt hij welke bijzondere eigenschappen zij heeft.
Daarna wordt zij gezegend met de woorden:
Dat G’d je zal maken als de aartsmoeders Sara, Rebekka, Lea en Rachel.
De Eeuwige zal je zegenen en behoeden.
De Eeuwige zal je Zijn stralend gelaat toewenden en je genadig zijn.
De Eeuwige zal Zijn blik op je richten en vrede voor je stichten.
Na afloop van de dienst wordt er een feestelijke maaltijd gehouden.
